NASZ PROFIL

 

                       HELENA MNISZKÓWNA- PATRONKA SZKOŁY PODSTAWOWEJ

W CELINACH

 

Helena była córką Michała i Marii. Otrzymała gruntowne wykształcenie domowe. Mając 19 lat, wyszła za mąż za Władysława Chyżyńskiego. Wraz z mężem przeniosła się do Platerowa na Litwę. Tam powstał pomysł Trędowatej, powieści osadzonej w świecie arystokracji. Środowisko to pisarka miała okazję poznawać podczas pierwszego małżeństwa. W 1903 roku, po śmierci męża, przyjechała wraz z dwiema córkami do majątku rodziców, do Sabni koło Sokołowa Podlaskiego. Wówczas poznała młodego ziemianina Adolfa Lortscha, w którym zakochała się. Adolf Lortsch stał się później pierwowzorem tytułowej postaci powieści Panicz, wydanej w 1912 roku.

                                                                       

Dwa tomy pierwszej powieści, Trędowata, ukazały się w 1909 roku dzięki wsparciu finansowemu ojca Heleny Mniszkówny. Książka szybko zniknęła z księgarń i została dość ciepło przyjęta przez krytykę literacką (nieprzychylne recenzje przyszły później). Rękopis recenzował Bolesław Prus, który był przyjacielem z dzieciństwa stryja Mniszkówny.

W 1910 roku pisarka wyszła za mąż za Antoniego Rawicz Radomyskiego i wyjechała do Rogal pod Łukowem, gdzie urodziła córki-bliźniaczki. Tam też powstały kolejne powieści, ale w okolicy znana była również z działalności społecznej: zakładała ochronki, szkółki dla dziewcząt.

                                                                    

 Wkrótce przeniosła się do majątku Kuchary w Płockiem, koło Drobina, gdzie mieszkała aż do 1939 roku, kiedy została wraz z córkami wyrzucona z majątku przez Niemców. Od ośmiu lat była już po raz drugi wdową. Wróciła do Sabni, gdzie kontynuowała pisanie i gdzie pozostała aż do śmierci. Pochowana jest w miejscowości Zembrów, na rodzinnym cmentarzu Mniszek-Tchorznickich i Moniuszków.

Była przewodniczącą Koła Ziemianek i należała do Przysposobienia Wojskowego.

30 września 2009 roku odbyła się uroczystość związana z nadaniem imienia Heleny Mniszkówny Szkole Podstawowej w Celinach, w gminie Trzebieszów. Niedaleko Celin znajdują się Rogale – wieś, w której mieszkała Helena Mniszkówna wraz z rodziną.